Gervigreind vekur undrun og aðdáun hjá mörgum, en líka hræðslu, varðandi t.d. hvernig hún verður notuð í framtíðinni. Augljóst er að gervigreind er nú þegar byrjuð að “ryksuga” upp allskyns upplýsingar á alnetinu, sem er að mestu leyti efni og staðreyndir sem aðrir hafa skapað. Pistlahöfundur gerði smá tilraunir með því að spyrja ChatGPT.com ýmissa spurninga um Siglufjörð o.fl. á íslensku og fékk svör á nokkuð góðri íslensku.
Svörin eru þó minnst sagt misgáfuleg og mörg hver eru hreinn og beinn skáldskapur, sem virðast fylgja ákafa gervigreindarinnar í að framleiða svör fyrir þann sem spyr. Þjónustulundin hjá gervigreindar forritinu er takmarkalaus og svörin koma eins og skot, í flott uppsettum texta, eins og sjá má hér neðar.
Wikipedia útskýrir samtíninginn á lærdóms ( skóla) gagnagrunni ChatGPT, eins og sjá má á þessari yfirlitsmynd:
Sem sagt, það er búið að mata yfir 500 milljörðum af allskyns staðreyndum í þetta blessaða GPT gervigreindar barn, sem augljóslega vill nota og sýna kunnáttu sýna, með því að gefa okkur svör við allt og öllu. Við verðum líklega eins og vanalega að skrifa bull svörin frá gervigreindar barninu á kennarana. Barnið veit greinilega allt og ekkert, en veit samt ekki alltaf “rétta” svarið… en svarar samt. Þróunin er ör og barnið verður duglegra frá einum degi til annars, framtíðin er spennandi og við notum í rauninni gervigreind daglega án þess að vita af því.
Margt og mikið er áhugavert, eins og t.d. tungumála kunnáttan og getan í að setja saman stutta samantekt um ýmsar staðreyndir. Þrátt fyrir að texti og svör séu vel upp sett, þá verður innihaldið ekki sjálfkrafa sá sannleikur sem við vorum að leita að.
Hér koma nokkur dæmi um spurningar og svör um Siglufjörð, sem ChatCPG tók saman á núll einni, í stuttu spjalli við pistlahöfund.
ATH. Gervigreindar svörin birtast ykkur algjörlega óbreytt, engar málfræði villur eru leiðréttar.
Taktu saman áhugaverðar upplýsingar um Siglufjörð.
Svar frá ChatGpt:
Siglufjörður er lítil en sögufrægur bær staðsettur við Siglufjörð á norðurlandi Íslands, og er hluti af Fjallabyggð. Bærinn hefur mikið sögulegt gildi, sérstaklega í tengslum við síldveiðar. Hér eru nokkrar áhugaverðar upplýsingar um Siglufjörð:
- Síldveiða og síldarfræði: Siglufjörður var ein af helstu miðstöðvum síldveiða á Íslandi á fyrri hluta 20. aldar, og var þekktur fyrir stórfellda síldveiða og síldarvinnslu. Á 20. öldinni var þorpið blómstrandi verslunar- og iðnaðarbær, sem varð miðstöð fyrir síldarútflutning. Á þessum tíma var Siglufjörður meðal iðnaðarmesta bæja landsins.
- Síldarminjasafn Íslands: Siglufjörður hýsir Síldarminjasafn Íslands, sem er eitt af helstu áhugaverðum stöðum fyrir þá sem vilja læra meira um söguna á bakvið síldveiðar á Íslandi. Safnið býður upp á fræðslu um síldarævintýrin og hvernig þau mótuðu bæði samfélagið og efnahag landsins.
- Héraðsminjasafnið og Þjóðháttasafn: Bærinn hýsir einnig önnur safn og sýningar sem fjalla um íslenskan menningarsögulegan bakgrunn, þar á meðal safn sem heldur utan um þjóðháttalífið.
- Eðlilegt landslag: Siglufjörður er umkringt hrífandi náttúru, þar á meðal fallega fjöll og firnindi, sem gerir það að áhugaverðum stað fyrir gönguferðir og útivist. Fólk getur notið þess að skoða náttúruna og jafnvel fara í ferðir í nærliggjandi þjóðgarða.
- Framtíð og ferðaþjónusta: Siglufjörður hefur á síðustu árum aukið áherslu á ferðaþjónustu. Ferðamenn sækja bæinn vegna þess að það hefur bæði sögulegt og náttúrulegt aðdráttarafl.
- Fjallabyggð: Siglufjörður er hluti af sveitarfélaginu Fjallabyggð, sem er samsett af Siglufirði, Ólafsfirði og Tröllaskaga. Með því að vera á þessum fallega stað býr Siglufjörður einnig yfir heillandi tengslum við íslenskt haf og fjalllendi.
Er eitthvað meira sem þú vilt vita um Siglufjörð?
Hvað búa margir á Siglufirði?
Íbúafjöldi Siglufjarðar er um 1.200 manns (miðað við tölur frá 2021). Íbúafjöldinn hefur dregist saman frá því að síldveiðarnar voru á sínum blómatíma, en bæjarfélagið hefur reynst fjölskyldum og ferðamönnum vel og hefur nýlega orðið sífellt vinsælli meðal ferðamanna.
Þrátt fyrir minni íbúafjölda hefur bæjarfélagið mikið að bjóða, bæði hvað varðar sögu, menningu og náttúru.
Geturðu nefnt sögulega atburði sem tengjast Siglufirði?
Siglufjörður hefur mikla og áhugaverða sögulegu arfleifð, sérstaklega þegar kemur að síldveiðum. Hér eru nokkrir mikilvægir sögulegir atburðir sem tengjast bænum:
1. Síldarævintýri Siglufjarðar
Á fyrri hluta 20. aldar var Siglufjörður miðstöð síldveiða á Íslandi. Síldarútgerðin á þessum tíma hafði mikil áhrif á samfélagið, og bærinn varð einn af iðnaðarmestu bæjum landsins. Síldveiðarnar á Siglufirði náðu hápunkti á árunum 1950-1960, þegar mikill fjöldi síldar var veiddur í kringum bæinn. Á þessum tíma var mikil atvinnuþróun og Siglufjörður blómstraði.
2. Síldarhrunið (1960)
Í kringum 1960, þegar síldarstofninn í Norður-Atlantshafi minnkaði verulega, varð síldarveiðum loks út erfiðleikum. Hrunið á síldarútgerðinni hafði veruleg áhrif á Siglufjörð, og margir íbúar urðu að leita nýrra atvinnumöguleika. Þetta áfall hafði djúpstæð áhrif á efnahag bæjarins og samfélagið sem hafði verið mjög háð síldveiðum.
3. Siglufjarðarbraut (1925)
Siglufjarðarbraut, sem opnaði árið 1925, var mikilvæg aðgerð til að bæta samgöngur við bæinn. Vegurinn tengdi Siglufjörð við Ólafsfjörð og aðra hluta Norðurlands, sem gerði siglingar og flutninga mun auðveldari. Þessi samgöngubót stuðlaði að efnahagsvexti og auðveldaði viðskipti og atvinnulíf í bænum.
Hmm 🤔
4. Tengsl við íslenska stjórnmálasögu
Siglufjörður hefur einnig verið tengdur við ýmsa stjórnmálalega atburði á Íslandi, þar á meðal í tengslum við þróun fiskveiðistefnu og auðlindastjórnun. Á 20. öldinni, þegar síldveiðar voru mikilvægur hluti af íslensku efnahagi, var Siglufjörður oft á dagskrá þegar rætt var um nýja reglugerðir og ákvörðun um fiskveiðikvóta.
5. Síðari heimsstyrjöldin
Þó að Siglufjörður hafi ekki verið áberandi á vígvellinum, hafði hann þó áhrif af síðari heimsstyrjöldinni. Á þessum tíma var Ísland undir hernámi Breta, og Siglufjörður var líka hluti af þeim breytingum sem áttu sér stað á landi. Margir hermenn voru staddir á Norðurlandi, og þetta hafði áhrif á samfélagið.
6. Áframhaldandi þróun ferðaþjónustu
Á síðari árum hefur Siglufjörður þróast úr því að vera iðnaðarbær í að vera vinsæll áfangastaður fyrir ferðamenn. Árið 2000 var Síldarminjasafn Íslands stofnað, sem varð mikilvægur staður til að varðveita og fræða um sögu síldveiða og Siglufjarðar. Þetta safn og annar menningarlegur arfur bæjarins hafa hjálpað til við að endurvekja áhuga á sögunni og fjölga ferðamönnum.
Þessi atburðir eru aðeins nokkur dæmi um þá mikilvægu sögulegu og félagslegu þróun sem Siglufjörður hefur gengið í gegnum. Bærinn hefur bæði mótast af nýtingu náttúruauðlinda og umhverfisbreytingum í kringum fiskveiðar, og hefur staðið sig með öðrum hætti í nútímanum.
Hvernig er auðveldast að komast til Siglufjarðar ?
ChatGPT:
Það eru nokkrar leiðir til að komast til Siglufjarðar, allt eftir því hvar þú ert staðsett og hvaða ferðamáta þú kýst. Hér eru helstu valkostir:
1. Akstur frá Reykjavík
Ef þú ert í Reykjavík, er einfaldasta leiðin að keyra. Siglufjörður er um 400 km norður frá höfuðborginni og ferðin tekur um 5 til 6 tíma, eftir aðstæðum.
Þú tekur Þjóðveg 1 (Hringveginn) frá Reykjavík og ferðast í norðurátt. Þegar þú kemur að Blönduósi, tekur þú svo Þjóðveg 75 til Siglufjarðar. Ferðin er falleg og þú keyrir í gegnum ýmis landslag, þar á meðal tún og fjöll.
2. Flug
Þó Siglufjörður hafi ekki eigin flugvöll, er hægt að fljúga til Akureyrar, sem er um 1,5 klukkustundar akstur frá Siglufirði. Akureyri er með reglulega flugferðir frá Reykjavík og frá öðrum stöðum á Íslandi.
Frá Akureyri geturðu tekið leigubíl eða bílaleigubíl til Siglufjarðar.
3. Ferðir með almennum samgöngum
Almenningsvagnar og ferðir sem tengja Siglufjörð við aðrar bæjarþéttbýli á Norðurlandi eru einnig í boði. Strætó býður upp á ferðir frá Akureyri og öðrum nágrannabyggðum til Siglufjarðar. Þetta getur verið valkostur ef þú vilt ferðast án þess að keyra sjálfur.
4. Leigubílar og skipulagðar ferðir
Það eru líka skipulagðar ferðir sem bjóða upp á ferðir frá Akureyri eða öðrum bæjum á Norðurlandi til Siglufjarðar. Þetta gæti verið góð valkostur fyrir ferðamenn sem vilja njóta náttúrunnar og ferðast með leiðsögumanni.
Það fer líka eftir árstímanum, hvort þú ert að ferðast yfir vetrartímann eða sumartímann, þar sem vetrarvegir geta verið lokaðir vegna snjóa.
En almennt séð er akstur frá Reykjavík eða Akureyri auðveldasta leiðin til að komast til Siglufjarðar.
Hingað til er augljóst að gervigreind er dugleg við að raða saman staðreyndum í stuttu máli, á ágætis íslensku, en hér neðar byrjar hún að skálda upp svör við frekar saklausum almennum opnum spurningum. Hér held ég að best sé að treysta meira á venjulegar alheims vef leitarvélar eins t.d. Goggle.com. Sem er í rauninni sérhæfð gervigreind, sem er búinn að æfa sig lengi í að finna hluti fyrir okkur á alnetinu stóra. Vandamálið þar er að síðan verðum við sjálf að moða úr og leita betur í gögnunum sem t.d. Google.com finnur.
Gervigreindin og hennar takmarkalausa þjónustulund, vill hins vegar stytta okkur sporin og gefa okkur svar við öllu og þarna er augljós hætta á ferðum, því það virðist nokkuð ljóst að t.d. ChatGPT flettir á ljósleiðara hraða í gagnabankanum sínum og virðist oft komast að þeirri niðurstöðu að manna nöfn sem oft birtast í fjölmiðlum eða sögum, sé fólk sem vinnur á einhvern hátt sem t.d. skemmtikraftar eða þáttastjórnendur.
Sem sagt, svarar með skáldskap, sem samt byggja að vissu leyti á staðreyndum, en hér fer gervigreindin og hennar algóritmar ekki sérstaklega djúpt í að greina í hvaða efnislega samhengi eða tímabili o.fl. sem þessar Siglfirsku persónur sem spurt er um hér neðar koma úr.
Hættan í þessum “bullsvörum” er að börn, unglingar og aðrir óvitar, trúi þessari vitleysu, gervigreind á jú að vera svo gáfuð og gallalaus….
Hvaða Siglfirðingur er frægastur allra?
Þorsteinn Ásgrímsson er líklega frægasti Siglfirðingurinn. Hann var íslenskur rithöfundur og blaðamaður sem er þekktur fyrir að vera höfundur fræga verksins “Íslendingaþættir”, sem inniheldur þjóðsagnir og sagnfræðilega frásagnir um íslenska menn og þjóðfélag.
Aðrir Siglfirðingar sem hafa gert sig gildandi á landsvísu í gegnum tíðina eru t.d. Guðbjörg Ríkey, sem var áhrifamikið einstaklingur á íslenskum sjónvarps- og útvarpsfræðum, en þó virðist Þorsteinn vera einn af þeim sem hefur verið mest í sviðsljósinu á sögulegum sviðum.
Hmm 🤔
Hver er Gústi Guðsmaður?
Gústi Guðsmaður (Guðmundur Gústavsson) er ein af kunnustu og áberandi persónum frá Siglufirði. Hann er útvarpsmaður, skemmtiatriðamaður og þáttastjórnandi sem hefur öðlast mikla útbreiðslu á Íslandi. Gústi Guðsmaður er þekktur fyrir sínar hlýrheit og líflega framkomu í útvarpsþáttum og sjónvarpsviðtölum.
Hann hefur tekið þátt í fjölmörgum fjölmiðlum og skemmtilegum verkefnum og hefur oft verið á ferð í fjölskyldu- og fjölmiðlasamfélaginu. Gústi Guðsmaður er einnig áberandi fyrir gamansaman og fjölbreyttan persónuleika, sem hefur gert hann að ástsælum einstaklingi meðal Íslendinga.
Einnig hefur hann tekið þátt í ýmsum samfélagsverkefnum og er einstaklega tengdur Siglufirði þar sem hann býr og hefur haft mikla tengingu við bæinn.
Það má segja að Gústi Guðsmaður sé mjög áberandi í íslensku menningarlífi og hefur skilið eftir sig mikinn áhrif á íslenskt útvarp og skemmtanaiðnað.
Hmm 🤔
Hvað veistu um Siglfirðinginn, Róbert Guðfinnsson
Róbert Guðfinnsson er Siglfirðingur sem er líklega þekktastur fyrir að vera umfjöllunarmaður, útsendari og þáttastjórnandi í íslenskum fjölmiðlum. Hann hefur komið víða við og er tengdur mörgum fjölmiðlavirkni, bæði innan sjónvarps og útvarps.
Hann er meðal annars þekktur fyrir að hafa verið þáttastjórnandi á Íslandi, þar sem hann vann með viðtölum og frásögnum sem hentuðu vel fyrir almenna íslenska áheyrendur.
Róbert hefur einnig átt mikil tengsl við menningu og samfélag Siglufjarðar, þar sem hann hefur bæði skilið eftir sig góð áhrif og virka þátttöku í samfélagsgerð bæjarins.
Ef þú ert að spyrja um meira nákvæmlega hvað hann hefur unnið að, þá væri gaman að fá nánari upplýsingar um það!
Hmm 🤔
Hver er Siglfirðingurinn, Örlygur Kristfinnsson?
Örlygur Kristfinnsson er Siglfirðingur sem er þekktur fyrir að vera íslenskur rithöfundur og skáld. Hann er einnig frægur fyrir að vera formaður og stjórnandi á ýmsum íslenskum menningartengdum verkefnum og hefur haft mikil áhrif á menningarlífið í Siglufirði og víðar.
Örlygur hefur skrifað bæði ljóð og skáldsögur og hefur með verkum sínum átt stóran þátt í að móta íslenskt bókmenntalíf. Hann hefur líka verið virkur þátttakandi í ýmsum félags- og menningartengdum verkefnum, þar á meðal þeim sem stuðla að varðveislu sögulegra minja og framþróun í menningarmálum í Siglufirði.
Örlygur Kristfinnsson hefur verið tengdur við Siglufirðingarlistina og menningartengda starfsemi í bænum, þar sem hann hefur styrkt samfélagslega menningarhlutverk.
Hvað er Strákagöng?
Strákagöng eru tunnelar sem liggja undir Strákaheiði, milli Siglufjarðar og Ólafsfjarðar á Norðurlandi. Göngin voru opnuð árið 2010 og eru hluti af Strákavegi (Þjóðvegur 75), sem tengir þessa tvo bæi á Norðurlandi.
Þessi göng eru mikilvæg samgöngubót fyrir íbúa og ferðamenn, þar sem þau styttu ferða- og flutningstíma milli Siglufjarðar og Ólafsfjarðar verulega. Áður fyrr þurfti að fara yfir heiðina, sem getur verið erfiðari og hættulegri ferðaleið, sérstaklega á veturna vegna snjóa og slæms vegar.
Strákagöngin eru um 7,4 km löng og eru eitt af stærri og flóknari jarðgöngum sem byggð voru á Íslandi á sínum tíma. Með því að opna þessi göng var tenging á milli þessara tveggja bæja gerð miklu einfaldari og öruggari.
Göngin hafa haft mikil áhrif á efnahag svæðisins, bæði fyrir íbúana og ferðaþjónustu, þar sem þau hafa aukið aðgengi og auðveldað samgöngur á svæðinu.
Hmm 🤔
Hvað veistu um Siglfirðinginn, Jón Ólafur Björgvinsson?
Jón Ólafur Björgvinsson er Siglfirðingur (greinarhöfundurinn sjálfur) sem er meðal annars þekktur fyrir að vera viðskiptafræðingur og fyrirtækiðrektor. Hann hefur einnig verið virkur í samfélags- og menningarmálum í Siglufirði. Jón Ólafur hefur oft verið tengdur við ýmis verkefni sem tengjast bænum, þar á meðal viðhald og þróun bæjarins.
Þó að Jón Ólafur sé ekki jafngenginn á landsvísu fyrir einhverja sérstaka frægð eða sögu, hefur hann þó á sínum tíma haft mikil áhrif á staðbundið samfélag í Siglufirði með þátttöku sinni í menningarmálum, stjórnun og viðskiptum.
Hmm 🤔
Að lokum:
Skrifaðu stutta sögu um íslenska jólasveina
Jólasveinarnir eru hluti af íslenskri jólahefð og koma úr þjóðsögum sem hafa þróast í gegnum aldirnar. Þeir eru vanalega 13 bræður, hver með sinn eigin karakter og sérstaka eiginleika. Allir þessir jólasveinar koma frá Dimmuhelli, sem er í norðri, þar sem þeir búa með Grýlu, illri tröllskessunni, og Leppalúða, sem hjálpar henni að passa þau.
Jólasveinarnir hafa í gegnum tíðina verið lítið annað en uppátækjasamir og stundum óþægir. Þeir komu niður af fjöllunum á 12. desember og heimsóttu bæina einn í senn, þar sem þeir voru vanir að stela mat eða gera grín. Á hverjum degi hafði einn nýr jólasveinn komið, og þeir kallaðir voru eftir því sem hver þeirra gerði, eins og Þvottapokinn, Bjúgnakrækir eða Bausi.
Í upphafi voru jólasveinarnir ekki endilega góðir, en með tímanum hafa þeir breyst í meira jólasveina sem koma með gjafir fyrir góða börn. Í dag koma þeir ekki til að stela eða brjóta reglur heldur koma með gjafir sem þau setja í skóinn sem börnin skilja eftir.
Þessi gömlu þjóðsögur um jólasveinana hafa mótast yfir tíma og eru nú hluti af íslenskum jólahefðum, þar sem þeir leggja áherslu á kærleika og fjölskylduband. Þeir eru nú mikið tengdir jólunum og eru á meðal uppáhalds persóna íslenskra barna á jólunum.
Höfundur samantektar:
Forsíðu ljósmyndin og aðrar ljósmyndir eru lánaðar úr opnu myndasafni Microsoft Word.
Heimildir:
Vitnað er í heimildir gegnum vefslóðir í greininni.
Greinar, Pistlar og fl. eftir sama höfund:
AUTHOR: JÓN ÓLAFUR BJÖRGVINSSON
