Fyrir fáeinum árum átti ég það stundum til að leggja land undir fót og labba mér af stað um grundir og móa, upp og niður hóla og hæðir, eða jafnvel fjöll og firnindi. Mikið hefur þó dregið úr þessum ferðum mínum síðustu árin vegna þess að það eyðist og slitnar víst allt sem af er tekið, sem hefur svo aftur það í för með sér að aukakílóunum fjölgar sem gerir allt enn verra og óviðráðanlegra. En það getur verið gaman að gefa sér svolitla stund annað slagið til að rifja upp það skemmtilega úr fortíðinni sem er reyndar alls ekki svo fjarlæg. Hvað eru svo sem 10-15 ár og 20+ kíló á milli vina?
Þegar ég seint á því herrans ári 2006 hafði verið heldur slakur við að sækja bæinn minn heim um nokkurra mánaða skeið, tók ég þá ákvörðun að framvegis skyldi ég fara norður í Síldarbæinn að jafnaði einu sinni í mánuði. Það var reyndar svolítið undarlegt að heimsóknum skyldi hafa fækkað, því engin skynsamleg rök voru fyrir því. Sérstaklega þegar málið er skoðað út frá þeirri staðreynd að áhugann hefur aldrei skort nema síður væri, húsnæði vissulega fyrir hendi og svo er að ég held mannskepnunni eðlislægt að vitja róta sinna og uppruna. Þegar svo leið að páskum árið eftir þ.e. 2007, lá fyrir að fara í fjórðu ferðina það árið þannig að flest virtist því benda til þess að áætlunin gæti alveg átt það til að standast, eða eins og einn vinur minn segir gjarnan: „Það er ekkert víst að það klikki“.
Að þessu sinni var tíkin Aría með í ferð, en hún hafði áður valhoppað um Siglfirskar grundir og virtist kunna því afar vel. Okkur Aríu hafði orðið vel til vina og tókum oft spjall saman þegar við hittumst. Ég skal viðurkenna að samtöl okkar einkenndust undantekningalítið af því að ég talaði sem hentaði mér mjög vel, en hún hlustaði. Hún var mjög góð í því og sennilega einn besti hlustandi sem ég hef kynnst um dagana. Það var því við hæfi að þegar ég sagðist síðdegis á Skírdag ætla að fá mér svolítinn bíltúr og kannski labbitúr í ofanálag, að hún kæmi með mér.
Hún brást vel við þessari hugmynd, reis upp á afturfæturna og faðmaði mig að sér á sinn einstaka hátt. Við ókum yfir á gamla flugvöllinn og staðnæmdust á norðurenda hans. Þar stigum við út úr bílnum, ég á tveimur jafnfljótum en hún á fjórum, og gengum síðan af stað eftir bakkanum í áttina að Evanger rústunum. En þó fórum við ekki langt í þá áttina, því ég var búinn að skipuleggja ferðalagið með sjálfum mér en engum öðrum, og hafði gætt þess vandlega að segja ekki nokkrum frá því áður en lagt var af stað. Það hefði vísast verið ávísun á neikvæð skoðanaskipti að mínu mati sem ég taldi óþörf og ónauðsynleg með öllu. Nú skyldi nefnilega endurtaka leikinn síðan í október árið áður og halda upp í Skollaskál, þessa grýttu og gróðurlitlu skál þar sem kalt og tært lindarvatn streymir undan grjóturð innarlega í skálinni.
Ég sagði henni Aríu nokkra gómsæta aulabrandara á röltinu og hún tók því bara með kurteislegri þögn og gaut stundum til mín augunum eins og hún velti fyrir sér hvort ég væri alveg örugglega í andlegu jafnvægi þessa stundina. Eftir nokkra tugi metra meðfram fjörunni skyldi halda markvisst, rakleiðis og alveg þráðbeinustu leið upp melana fyrir norðan Ráeyri og koma upp á sunnanverða brúnina, eða fara sem sagt stystu leið að settu marki og ekkert vera að dóla fram og aftur fjallið án sýnilegs tilgangs eins og fordæmi voru fyrir. Svolítil snjóföl var á allri hlíðinni alveg niður í fjöru, en melarnir voru nokkurn vegin auðir.
„Við skulum fara melana“ sagði ég við Aríu sem stoppaði og horfði á mig, hallaði höfðinu lítillega rétt eins og hún efaðist um hæfni mína til ákvarðanatöku af þessu tagi, og beygði svolítið af leið í áttina að gilbarminum þar sem snjórinn var meiri.
Aría kunni þessari algerlega “taumlausu” gönguferð annars vel og það virtist ekki há henni eins mikið og mér að leiðin væri öll á brattann. Í hvert sinn sem ég settist á stein til að kasta mæðinni sem ég gerði nokkuð oft, fór hún í stuttar könnunarferðir um næsta nágrenni. Hún kunni sér ekki læti og velti sér upp úr snjónum af því að frjálst er í fjallasal eins og skáldið sagði forðum daga, en snjórinn festist við feldinn og gerði hana óneitanlega svolítið vetrarlega í útlits.
Og núna þykist ég líka vita allt um hvernig skrýtna orðið “KALD-RANI” hefur upphaflega orðið til, og lýsingarorðið “kaldranalegur” sem getur vart annað en verið dregið af því. Hún átti það nefnilega til að stinga snoppunni í taumlausri gleði sinni undir kragann og að hálsi mér, en ég hörfaði þá jafnharðan undan því ég taldi mig síður en svo þurfa á einhverri aukakælingu að halda þarna í síðdegissvalanum.
Eftir því sem ofar dró breyttust útlínur fjallahringsins og nýir toppar, brekkur, gil og lautir ýmist komu í ljós, urðu sýnilegri eða tóku jafnvel á sig nýja og mikið breytta lögun. Þetta var svo sannarlega veruleikinn í allri sinni dýrð og Aría kynntist nú veröldinni frá fleiri hliðum en sinni prívat hundaþúfu fyrir sunnan. Það er eitthvað undarlega magnþrungið við að vera staddur þarna og það átti ég eftir að finna jafnvel enn betur sumarið eftir þegar ég heimsótti skálina í þriðja skiptið.
Mér finnst alltaf jafn skrýtið að sjá að Hólshyrnan er í raun allt allt öðru vísi í laginu en hún virðist vera þegar horft er á hana frá bænum. Hinn formfasti þríhyrningur breytist þá í langan fjallsrana og meira að segja rennisléttan að ofan ef betur er að gáð. Á sumri komanda ætlaði ég setja mér það markmið að ganga á hana og ná góðum skotum af bænum, firðinum og fjöllunum í kring. Mér fannst góð hugmynd að láta sem flesta vita af því svo ég geti vart annað en staðið við stóru orðin. En þetta var þá og nú get ég horft í spegilinn og sagt við sjálfan mig: „Heyrðu manni, þú stóðst nú alveg við það“, en nánar um það einhvern tíma síðar.
Ferðin upp tók skemmri tíma en ég hafði þorað að vona, þrátt fyrir að ég væri bara á spariskónum eins og svo oft áður. Þegar ég stóð þarna á brúninni fannst mér enn og aftur svolítið undarlegt hvað alltaf er miklu minni snjór í fjöllunum vestan megin fjarðar. Kannski hefði ég frekar átt að rölta upp eftir hlíðunum þeim megin að þessu sinni. En hér stóð ég og útsýnið var frábært, þrátt fyrir oggulítinn og fíngerðan hríðarhraglandann annað veifið.
Við gengum aðeins inn eftir skálinni og meðfram læknum sem hvarf inn í snjógöng þegar innar dró. Þetta er bara nokkuð myndarlegur lækur sem sprettur þarna út undan rótum hnjúkanna tveggja sem gnæfa yfir fjörðinn. Þessi skál getur ekki verið neitt annað en hreint út sagt alveg ótrúlegur staður heim að sækja að sumarlagi þegar sól skín í heiði og lækurinn hjalar, en þetta var nú kannski um það bil að verða full dramatísk lýsing inn í ímyndaða og óupplifaða framtíðina sem var þó skammt undan.
Það er svolítið undarleg tilfinning að ganga spölkorn inn í skálina, setjast niður og horfa á Hafnarfjallið vestan fjarðarins sökkva niður fyrir brúnina eftir því sem innar dregur, og sjá þá hvorki bæinn né bláan fjörðinn. Það er ekki alveg laust við að kyrrðin verði svo afgerandi að vart verði við vænan skammt af umfaðmandi angurværð, eða einhverri undarlega ljúfsárri og draumkenndri tilfinningu í huga þess sem hefur alið mestallan sinn aldur í þéttbýli, þar sem ysinn og þysinn eru órjúfanlegur hluta af tilverunni og margbreytilegu mannlífinu.
Vá maður, það vantar fátt annað en að sálin yfirgefi líkamann eitt örlítið stundarkorn og bregði sér í svolítinn skreppitúr um allra næsta nágrenni.
Tveir lækir renna úr Skollaskál, Naustaá að sunnanverðu sem mig minnir að ég hafi einnig heyrt nefndan Ráeyrarlæk. Hann rennur til sjávar norðan við gamla flugvöllinn og býlið Ráeyri. Rjómalækur er svo að norðan og kemur niður skammt sunnan við Staðarhól. Hér virðir Aría fyrir sér staðinn þar sem Naustaáin rennur út úr Skollaskálinni sunnanverðri eftir að hafa sannreynt að vatnið stóðst alla gæðastaðla.
En það var ekki ætlunin að stoppa mjög lengi að þessu sinni, heldur var ferðin fyrst og fremst farin til að viðhalda prakkaratilfinningunni hvernig er að stelast í svolitlu leyfisleysi og allt að því banni og fara eitthvað sem ekki má. Ég ætlaði nefnilega að koma hingað aftur síðsumars þegar himininn verður orðinn blár, snjórinn horfinn, vorblómin farin að anga og sólin er komin hátt á loft. Þá verður kannski farið eitthvað lengra til og hærra upp, – hver veit. Nú skyldi hins vegar halda sömu leið niður og upp var farið, og síðan rakleiðis heim því það er farið að styttast í kvöldmat og ég var farinn að verða svangur.
“Sjáðu tindinn þarna fór ég” segir í kvæðinu, en ég fór reyndar bara upp í Skollaskál að þessu sinni, en kannski verður það tindurinn næst. Það var samt ekkert allt of auðvelt að yfirgefa þennan flotta stað og þetta fína útsýni yfir bæinn. Ég spurði Aríu hvort við ættum að fara að leggja í hann niður hlíðina, en hún gaf það sterklega í skyn að sín vegna væri í góðu lagi að staldra aðeins lengur við. En fljótlega skipti hún þó um skoðun því hún var líka orðin svöng.
En línan sem er á myndinni sýnir leiðina eins og hún var farin að þessu sinni. Ferðin tók rétt rúma tvo tíma sem ég er alveg sáttur við miðað við aldur, líkamlegt ástand, fótabúnað og að það var svo sem ekkert verið að flýta sér neitt sérstaklega mikið. En þetta er nú líka bara smá spotti þarna upp eftir.
En páskaævintýrið þetta árið var síður en svo úti, því þessi ferð var aðeins forsmekkurinn að því sem á eftir fylgdi. Eiginlega bara eins og pínu ponsulítil æfing fyrir það sem gerðist næst, en ég ætla að fara nánar yfir þann hluta málsins innan tíðar.
Ljósmyndir og texti: Leó R. Ólason.
