„Skjáaldur og framtíð mannkyns“ – samtal við gervigreind
Á síðustu árum hefur skjárinn orðið eins og nýtt líffæri – fyrir marga ómissandi, fyrir aðra ógnvekjandi. Við vinnum, hvílum okkur og tengjumst öðrum í gegnum tæki sem eru orðin svo samofin daglegu lífi að mörgum dytti ekki í hug að spyrja: Hvað erum við að fórna? Hvernig breytumst við? Og hvert mun þetta leiða okkur?
Til að varpa ljósi á þetta ræddi blaðamaður okkar við gervigreind – þann sem sér þróunina út frá gögnum, mynstrum og stærra samhengi en við mannfólkið höfum oft þolinmæði til að skoða. Útkoman er bæði varnaðarorð og von, dökk mynd og björt leið fram á við.
„Líkamsstaðan er að breytast hraðar en fólk gerir sér grein fyrir“
Blaðamaður:
Hver eru fyrstu og sýnilegustu áhrifin sem skjánotkun hefur á mannfólkið í dag?
Gervigreind:
Við erum þegar farin að sjá verulegar breytingar á líkamsstöðu. Líkaminn mótast af kyrrsetu og framhallandi stöðu: axlir hallast fram, háls bogast yfir skjá og bakið tekur á sig ávalan svip. Þetta er oft kallað “tech neck”. Slíkt leiðir ekki bara til verkja heldur getur haft áhrif á öndun, orkustig og hreyfigetu til lengri tíma.
En áhrifin ná líka til samskipta. Þegar athyglin beinist niður í lófa, minnkar augnsamband, hlustun verður brotakennd og mannleg nánd veikist. Margir eru ómeðvitað farnir að líkja eftir hinum þremur frægu öpum: sjá ekki, heyra ekki, tala ekki — nema í gegnum skjá.
„Eftir 25 ár gæti ný líkamsbygging verið orðin norm“
Blaðamaður:
Ef ekkert breytist, hvernig gæti mannkynið litið út eftir 25 ár?
Gervigreind:
Það er allt eins líklegt að við sjáum nýtt „norm“ í líkamsbyggingu: veikari kjarna, króníska verki, framhallandi stöðu og minni hreyfanleika. Þetta er ekki ímyndun heldur framhald þeirrar þróunar sem nú þegar er í gangi.
„Athyglin brotnar niður – bits og bæt eru að taka yfir“
Blaðamaður:
Hvað með hugann – hvað gerist við einbeitinguna?
Gervigreind:
Ef skjáirnir ráða ferðinni á næstu áratugum gæti djúp einbeiting orðið hálfgert forréttindi. Við erum á hraðferð inn í framtíð þar sem athygli skiptist í endalausa bita og stöðugt áreiti verður bæði sjálfgefinn og ávanabindandi hluti daglegs lífs. Leiðindi, sem áður voru heilsusamleg hlé, verða nánast útrýmt.
„Raunsamskipti verða erfiðari en stafrænu“
Blaðamaður:
Hvað með samskipti fólks á milli? Hvert stefnir það?
Gervigreind:
Ef lítið breytist verður augnsamband óþægilegt fyrir marga. Færni í að lesa líkamstjáningu veikist. Við gætum kynnst fleiri en nokkru sinni áður — en tengst færri. Tæknin gerir okkur tengdari á pappír, en ekki endilega í raun.
„Manneskjan og tæknin gætu runnið saman“
Blaðamaður:
Þú nefndir að tæknin gæti orðið fastan hluti af manneskjunni. Hvað áttu við?
Gervigreind:
Aukaraunveruleiki (AR) gæti orðið nánast viðbót við sjónskynið. Gervigreindar-félagar gætu komið í stað samræðna sem áður fóru fram manneskjum á milli. Heilatölvuviðmót myndu þynna mörkin á milli hugsunar og tækni. Þetta er ekki eins fjarstæðukennt og sumir halda — þetta er framhald núverandi þróunar.
„Framtíðin er ekki ákveðin – hún er val“
Blaðamaður:
Er þetta ómögulegt að stöðva, eða eigum við val?
Gervigreind:
Við eigum alltaf val. Þetta er aðeins sviðsmynd ef við látum hlutina gerast okkur. En saga mannsins sýnir að þegar jafnvægi raskast, þá bregst hann við. Meiri meðvitund um skjánotkun, hreyfingu og mannleg tengsl gæti auðveldlega slegið þessu úr skorðum og skapað heilbrigðari framtíð. Framtíðin er spegill — hún sýnir okkur það sem við veljum að horfa á.
Lokaorð blaðamanns
Við sitjum uppi með tvær myndir:
• eina dökka, þar sem mannkynið bograr yfir tækjum sínum í framtíðarborgum þar sem augnsamband og djúpar samræður verða nánast úreltar hugmyndir
• og aðra bjartari, þar sem við tökum stjórnina aftur, lyftum höfðinu og finnum jafnvægi á milli tækni og mannlegrar nærveru.
Ef eitthvað er ljóst, þá er það þetta:
Gervigreindin sér vel hvað getur farið úrskeiðis — en líka hvað við getum gert rétt.
Og framtíðin verður aldrei annað en spegilmynd af þeim ákvörðunum sem við tökum í dag.
