Orkusalan hefur boðað til fundar á Ketilási í dag kl. 14:00 til kynna virkjunarhugmynd í Tungudal í Fljótum. Hvetur Orkusalan íbúa í Fljótum til að mæta og kynna sér hugmyndirnar.
Heitar umræður hafa skapast í kringum virkjunarhugmyndirnar, hér að neðan má lesa grein eftir Kristínu Sigurrós Einarsdóttur um hugleiðingar hennar vegna hugmyndar Orkusölunnar.
Undanfarin ár hef ég nokkrum sinnum lagt leið mína á Tungudal í Fljótum. Með í för hafa ýmist verið ferðamenn, skólakrakkar eða góðir vinir. Lengi hafði ég vitað af þessari lítt þekktu perlu áður en ég lagði leið mína þangað fyrst og varð ekki fyrir vonbrigðum. Dalurinn er ægifagur og þar er ýmislegt sem hrífur þá sem hann heimsækja. Í þessum ferðum hef ég sagt samferðafólki mínu frá Guðrúnu frá Lundi og ýmsu öðru sem tengist svæðinu og sögu þess.
Frásögnin er gjarnan á þessa leið: „Í þessu umhverfi var Guðrún Baldvina Árnadóttir fædd á Lundi í Stíflu í Fljótum 3. júní árið 1887. Um það leyti sem bækur hennar fóru að koma út var þeirri sveit að stórum hluta sökkt undir vatn, vegna virkjanaframkvæmda, sem seint yrðu leyfðar í dag”.
Eða hvað? Í einfeldni minni hef ég trúað því að menn hefðu lært af mistökunum og almennri umhverfisvitund hefði fleygt fram síðan á seinnistríðsárunum. En Fljótamönnum barst nýlega til eyrna að til stæði að reisa 1-2 mw virkjun í Tungudal í Stíflu. Áformað er að gera miðlunarstíflu við útfall úr Tungudalsvatni, leggja þrýstipípu að eyðibýlinu Tungu og jarðstreng þaðan að Skeiðsfossvirkjun. Þó að rúm 70 ár séu liðin síðan stórum hluta Stíflunnar var sökkt undir vatn með tilkomu Skeiðsfossvirkjunar. Að vísu var stór hluti Stíflunnar þegar farinn í eyði áður en áform um virkjun komu til tals en það breytir því ekki að áhrif ásýnd sveitarinnar voru mikil. Nú hafa menn áhuga á að ganga enn lengra og virkja í Tungudal, sem ótvírætt má telja einn fegursta dal Fljótanna.
Til að heimsækja Tungudal þarf að vaða ána framan við Stífluvatn eða fara yfir hana á vaði og keyra eða ganga fram að bænum Tungu. Þar hafa sumarbústaðaeigendur byggt upp sælureit af þvílíkri smekkvísi og virðingu fyrir umhverfinu að til fyrirmyndar er öðrum. Þess má geta að bærinn Tunga er af flestum talinn fyrirmyndin að Nautaflötum, sem er óðal sveitarinnar í sögunum Dalalífi eftir Guðrúnu frá Lundi, en hún ólst upp í næsta nágrenni.
Þegar komið er að Tungu tekur við um 7 km langur dalur, að mestu ósnortinn. Rústir þriggja eyðibýla mynda þríhyrning í minni dalsins. Um leið og þangað er komið er maður sem í eigin heimi. Fuglalíf er talsvert í dalnum, m.a. er himbrimi á Tungudalsvatni, sem er fremst í dalnum. Í vatninu er einnig silungsveiði. Í dalnum eru svo afréttarlönd bænda á nærliggjandi bæjum. Í Dýraverndaranum, 52. árgangi árið 1966, er sagt frá því þegar fé var rekið að sjó í Fljótum eftir að næstum almennt heyþrot varð í Fljótum og víðar vorið 1910. Þar segir: „Jón G. Jónsson hafði um veturinn fengið jörðina Tungu í Stíflu, og flutti hann þangað þetta vor. Hann rak sitt fé fram að Tungu, þegar hitt var rekið að sjó. Sem fyrr segir, gekk Flekkur á Tungudal, sem er einhver beitarsælasti dalur Fljóta” (bls. 7).
Fjölmargar þjóðsögur tengjast þessum dal, svo sem sagan af Kóngshöllinni á Tungudal. Úr botni dalsins liggur forn gönguleið yfir í önnur byggðarlög í austanverðum Skagafirði. Gaman er að nefna að í Tungudal finnst barnamold, sem notuð var til að græða bleyjusvæði barna hér fyrrum. Sýnishorn af slíkri mold þáði frú Vigdís Finnbogadóttir að gjöf þegar hún kom í opinbera heimsókn í Fljótin árið 1991. DV sagði frá þessari gjöf: „Að lokinni kirkjuskoðun buðu hreppsbúar forsetanum í morgunverð í félagsheimilinu Ketilási. Þar ávarpaði Örn Þórarinsson, oddviti hreppsins, forsetann og bauð hana velkomna á þessar harðbýlu slóðir. Síðan færði hann forseta að gjöf myndabók með myndum úr hreppnum og leirker með barnamold (kísilmold), en Fljótahreppur er einn af fáum stöðum á landinu, þar sem slíka mold er að finna.“
Birgir Gunnarsson, landeigandi á Gautastöðum í Stíflu, ritaði þann 20. desember sl. grein í Morgunblaðið, þar sem hann vekur athygli á áformum Orkusölunnar um virkjun á Tungudal. Gunnar segir m.a.: „Í umsókn Orkusölunnar kemur fram að núverandi mannafli Skeiðsfossvirkjunar muni hafa umsjón með virkjununum á rekstrartíma. Áformin munu því ekki leiða til neinnar atvinnusköpunar í Fljótum. Í rannsóknarleyfinu kemur fram að haft hafi verið samband við Ríkiseignir sem eiganda viðkomandi lands. Ríkiseignir gera ekki athugasemdir við leyfisveitinguna en áskilja sér rétt til töku auðlindagjalds komi til virkjunar, nema hvað! Ekki verður séð af leyfisveitingunni að haft hafi verið samband við aðra landeigendur á svæðinu, sem þó sannanlega hafa mikilla hagsmuna að gæta í þessu máli, þar sem ferðaþjónusta er að verða æ mikilvægari atvinnugrein.“
Ég tek heilshugar undir áhyggjur Birgis og furða mig á því að talsmaður Orkusölunnar virðist ekkert kannast við áhyggjur heimamanna af þessu máli, að því er haft var eftir honum í héraðsblaðinu Feyki á dögunum. Líklega er Birgir sá eini sem hefur skrifað greinar í blöðin vegna málsins, en mér þykir ólíklegt að skoðanaskipti um málið á samfélagsmiðlum hafi ekki borist Orkusölumönnum til augna eða eyrna. Vissulega hafa menn þar á bæ boðað kynningarfund um málið. Er hann boðaður næstkomandi miðvikudag kl 14:00. Er hann auglýstur með dreifimiða sem barst á bæi í sveitinni í dag, mánudaginn 25. febrúar og í verslun KS á Ketilási. Tímasetningin lýsir kannski best hversu mikill áhugi er fyrir að kynna málið, þegar íbúafundur er boðaður á almennum vinnutíma. Á flestum bæjum í sveitinni stundar a.m.k. einn aðili atvinnu utan búsins og nokkrir sækja vinnu í nærliggjandi byggðarlög. Fundurinn virðist því ekki til þess ætlaður að íbúar mæti á hann.
Þeim sem vilja kynna sér Tungudal nánar bendi ég á bók Páls Sigurðssonar frá Lundi, Úr fórum Fljótamanns.
Mig langar að enda þetta greinarkorn á ljóði sem Aðalbjörg Sigurðardóttir orti um Tungudalsvatn og er einmitt í þeirra bók, í þeirra von að þetta fallega landssvæði fái að verða ósnortið.
Ó! fjallavatnið fríða,
mín fagra bernskusýn,
nú læt ég hugann líða,
mig langar heim til þín.
Þar sem ég áður undi
í unaðssælli ró
og hlustaði á svaninn syngja
sem að þarna bjó.
Og kær var mér Konungshöllin,
í klettum var álfabyggð
og fagursköpuð fjöllin
í fleti þínum skyggð.
Og Fláin sem fagur rammmi
um flötinn þinn bláa var.
Og allskonar öræfagróður
átti sér rætur þar.
Kristín Sigurrós Einarsdóttir, rekstraraðili ferðaþjónustu á Sólgörðum í Fljótum og svæðisleiðsögumaður.
Greinin birtist á Feyki. 26. febrúar 2019
Birt með leyfi höfundar
