Í seinni hlutanum kíkjum við til viðbótar á 65 merkilegar Siglfirskar ljósmyndir af jeppum og allskyns farartækjum sem koma að góðum notum í einangruðum snjóþungum firði, sem og á einkennileg reiðhjól og skellinöðrur, kranabíla, dýpkunarskip, kajaka og fl. skrapatól.
Þessar myndir segja okkur allar svo ótrúlega mikla sögu úr liðnum tíma.
Við byrjum á því að kíkja á Vespur, skellinöðrur og einkennileg reiðhjól.
Á forsíðuljósmyndinni sjáum við Guðbrand Magnússon, kennara í sumarvinnu á Piaggio Vespu þríhjóli, en þetta einkennilega farartæki var í daglegu tali heima á Sigló kallað Apinn. Guðbrandur kennari vann nokkur sumur við afgreiðslu og vöruútkeyrslu fyrir vöruflutningamiðstöð Birgis Runólfssonar. Nafn ljósmyndarans er Hannes P. Baldvinsson, en myndin er líklega tekinn 24 ágúst 1957 á fimmtugsafmælisdegi Guðbrands framan við heimili hans á Hliðarvegi 3c. (Brekkugata)
Það vill svo skemmtilega til að akkúrat þetta Piaggio Ape vespu þríhjól er til sýnis á Samgöngusafninu í Stóragerði. Dóttir Guðbrands sendi pistla höfundi mynd af upplýsingaskilti með skemmtilegum viðbótar upplýsingum um sögu þessa skrítna skrapatóls.
Þetta farartæki er einhverskonar Ítalskur “míní vörubíll.” Vespur voru mjög svo vinsæl og ódýr farartæki, stórkostleg uppfinning sem breytti heiminum til hins betra á erfiðum eftirstríðsárum á Ítalíu og út um allan heim. Sjá meira hér um gamlar Piaggio Vespur:
ATH. Hægt er að skoða myndirnar einar og sér með því að smella á hvaða mynd sem er og þá er hægt að fletta ljósmyndunum fram og til baka.En auðvitað er skemmtilegast að lesa myndaskýringartexta og aðrar sögur og útskýringar sem fylgja með þessum einstöku ljósmyndum.
SKELLINÖÐRUR OG EINKENNILEG REIÐHJÓL
Skellinöðrur eru skemmtileg farartæki og sumar voru svo kraftlausar að maður varð að hjóla með í brekkum. Það fylgdi þeim leiðinda hávaði og þær voru kallaðar hinum ýmsu nöfnum. Eins og t.d. prumphænur, skothjól, hjálpartík og jafnvel smellitík. Sumir sögðu bara “Reiðhjól með hjálparvél” það þótti samt nokkuð niðurlægjandi. Á dönsku heita þessar nöðrur “Knallert” og “Moped” á sænsku.
JEPPAR, JARÐÝTUR OG FL. (SNJÓ) SKRAPATÓL
Willys,Rússa jeppar, Land Rover og Volvo Laplanderog. fl. fjórhjóladrifnir fjallabílar voru upprunalega mest notaðir í hernaði hér áður fyrr. Flestir voru ekki upprunalega yfirbyggðir og það passaði ekki Íslenskum aðstæðum. Íslendingar hafa ætið verið duglegir uppfinningamenn og fljótir að breyta og byggja bíla sem henta aðstæðum. Pistla höfundur mælir eindregið með því lesendur fari í heimsókn á Samgöngusafnið í Stóragerði, en þar er hægt að sjá mikið af þessum séríslensku bílabreytingum.
Á Sleitustöðum þar rétt innar var á sínum tíma frægt bílaverkstæði og þar voru sumir starfsmenn kallaðir bílasmiðir. Í þessu pínulitla Skagfirska þorpi var einnig mikil útgerð af bæði fólks- og vöruflutningabifreiðum og fræg vegasjoppa.
“Hörmulegt slys! Það hörmulega slys varð um miðjan dag fimmtudaginn 26. nóv. s.l., að geysisterk stormhviða þeytti bifreið út af veginum við Sauðanes. Hrapaði bifreiðin niður í fjöru, mikið fall. Í bifreiðinni var einn maður, Jón Gunnar Þórðarson, símaverkstjóri, og beið hann bana. Þennan dag gekk á með sterkum stormhviðum. Símamenn höfðu undanfarið unnið að viðgerðum í fjarskiptastöðinni á Sauðanesi og var því verki lokið, aðeins eftir að ganga frá húsinu og þess háttar og fór Gunnar í símabílnum út eftir, ásamt viðgerðarmanni frá Akureyri, en sá ætlaði að aka beint heim á leið frá Sauðanesi.
Þeir voru á heimleið, komnir ofarlega á afleggjarann heim að vitanum, er sterk stormhviða gekk á, og stöðvuðu þeir bílana. En allt í einu herðir vindinn og símabíllinn, sem var Volvo fjallabíll, þeyttist út af veginum, en einmitt þar var skemmst fram á brúnina og síðan snarbratt niður í fjöru. Hjálparmenn frá Siglufirði komu á staðinn nokkru síðar og fundu Gunnar látinn. Mun hann hafa dáið strax. Jón Gunnar Þórðarson var á besta aldri, 35 ára, og lætur eftir sig konu og þrjú börn. Þetta sviplega slys sló þungum harmi á bæjarbúa. Þarna fórst indæll maður, allra hugljúfi í umgengni og starfi sínu.“
Sjá fleiri fréttaágrip og minningarorð um hin unga símaverkstjóra sem lést í þessu hörmungar slysi hér á heimasíðu Steingríms Kristinssonar:
KRANAR!… … EIGA ÞAÐ TIL AÐ DETTA STUNDUM Á HLIÐINA
Það væru algjör helgispjöll að hálfu pistla höfundar að horfa framhjá kranasögu Siglufjarða. Steingrímur Kristinsson stofnandi Ljósmyndasafns Siglufjarðar vann í áratugi sem kranastjóri og það er varla til sá krani sem hann hefur ekki stjórnað. Mér veittist sá heiður að hafa fengið að vinna með þessum einstaka manni í mörg sumur. Vann hjá bænum á allskyns tækjum og tólum, en þó mest við að stjórna stærðarinnar Bedford steypuhrærivél og blandaði steinsteypu í götur og hús út um allan bæ. Steingrímur og kranafélagar hans hífðu síðan steypusílóið út og suður.
Steingrímur og Guðmundur Skarphéðinsson keyptu sama þennan öfluga Link Belt krana gegnum félagið Krani SF. Þeir seldu síðan kranann fjórum árum síðar með góðum gróða til Þormóðs Ramma hf.
Kranastjórar voru eftir það starfsmenn Rammans, þeir Birkir og Salli. (Salmann Kristjánsson)
Í þessum kafla koma í lokin myndir og tvær stuttar sögur sem tengjast persónulegum minningum um kranaslys í Skútudal en þar skemmdist þessi áður nefndi Link Belt krani illa.
Pistla höfundur gæti sagt ykkur endalausar sögur úr bæjarvinnunni, þarna voru margir af skemmtilegustu karakterum fjarðarins í vinnu. En þetta sumar vorum við að ljúka við að steypa upp 8 köntuð kjarnorkubyrgi yfir hitaveitudælurnar uppí Skútudal á föstudagseftirmiðdegi og stóri Link-Belt kraninn nú í eigu Rammans var að sjálfsögu notaður í þetta mikla þarfa verk til að forða bæjarbúum frá því að verða hitavatnslausir eftir þrálát snjóflóð á dæluhúsin. Með í för voru kranastjórarnir þeir Birkir og Salli. Steingrímur mætti í þetta skiptið bara til þess að taka myndir.
Þegar búið var að steypa, var kraninn notaður í að lyfta tveimur ekkert svo stórum lokum á brunn þarna rétt hjá. Seinna lokið rann af brunninum og við það kom snarpur kippur á kraninn, með þeim afleiðingum að malarundurstaðan undir krananum gaf sig og kraninn fer á hliðina og lendir rétt hjá brunninum. Engin veruleg slys urðu á fólki sem betur fer. Birkir kranastjóri náði að henda sér út úr stýrishúsinu sem fór á kaf í jörðina, en Jónas í Rauðku sem var verkstjóri hitaveitunnar meiddi sig aðeins þegar einhver henti honum hreinlega niður af brunninum.
Það var vægast sagt hræðileg upplifun að sjá kranann koma á móti okkur þegar við stóðum uppá brunninum og eins og sjá má á myndunum lenti hann þar þétt sunnan við brunninn.
Seinnipart sama dag vildu Gísli Þorsteins bæjarverkstjóri, Jón á Hóli og Stebbi gamli endilega skeppa fram í Skútudal og kíkja á þetta slys. Allir farnir heim og enginn starfsmaður í bæjaskemmunni og guli litli ljóti Mazda pallbíllinn hans Gísla er inni á verkstæði. Gísli ákveður að taka hann, því bifvélavirkjarnir Biggi Björns og Ernst Kobbelt voru alltaf svo snöggir að laga allt sem kom þarna inn.
Ferðin gekk vel suður og uppeftir en á leiðinni til baka niður Skútudalinn komst Gísli af því af hverju bíllinn var inná verkstæði. Hann var nefnilega bremsulaus og þessir þrír gömlu bæjarvinnu refir rétt náðu að henda sér út úr bílnum áður en hann endaði ofan í skurði. Enginn slasaðist sem betur fer og Gísli gengur síðan ofan í skurðinn og opnar bílinn til þess að kalla á hjálp í gegnum talstöðina.
Gísli: Hvar í andsk…… er talstöðin ????
Jón á Hóli: Ertu að meina þetta ???……… Þá hafði Jón í fáti sínu gripið í talstöðina til þess að halda sér í eitthvað og rifið hana síðan með sér í fátinu þegar hann stökk út úr bílnum.
Þeir gamlingjarnir þurftu síðan að ganga langleiðina heim í rengingarsúld og kulda, en þeim varð síðan bjargað af einhverjum bæjarbúa sem var á rúntinum suður við Hólsárbrú.
DÝPKUNARPRAMMAR, HEIMATILBÚNIR KAJAKAR OG FL. FLJÓTANDI SKRAPATÓL
Flestir Siglfirðingar muna eflaust vel eftir dýpkunarprammanum Björninn, sem þeir félagarnir Björn Þórðar og Aege Johanssen áttu saman í áratugi. Við krakkarnir kölluðum hann alltaf drullu-prammann ef ég man rétt. Björninn var gjörsamlega ódrepandi og hann sökk tvisvar eða þrisvar og það kveiknaði í honum líka minnir mig.
Það var bráðnauðsynlegt að hafa Björninn á staðnum. Í firði sem fyllist reglulega af sandi og grjóti. Björninn var sífellt að halda við dýpinu í syðri höfninni og duglegur við að sækja sand í byggingaefni.
Heimatilbúnir Siglfirskir kajakar voru búnir til úr bárujárnsplötum og mjög vinsæl farartæki hjá Siglfirskum börnum og unglingum. Siglt bæði vetur og sumar eins sjá má á myndunum hér undir.
Sjá meira hér um kajaka og ýmsa leiki barna í denn: